Το ούτι
- από το
αραβικό aloud =
ξύλο - έχει
μεγάλο
αχλαδόσχημο
ηχείο , κοντό
και φαρδύ χέρι ,
χωρίς
μπερντέδες , κεφαλή
που
σχηματίζει
σχεδόν ορθή
γωνία με το χέρι
και στριφτά
κλειδιά που
ρυθμίζονται
από τα πλάγια .
Το ηχείο του
είναι λίγο
μεγαλύτερο
από του
λαούτου . Έχει
μήκος περίπου 87
εκ. , από τα
οποία τα 20 εκ.
είναι της κεφαλής
με 10 – 11 κλειδιά
και το πλάτος
του ηχείου -
σκάφης - είναι 37
εκ.
Για τη
σκάφη του
χρησιμοποιούν
σκληρά ξύλα ,
όπως έβενο ,
παλισάνδρο ,
σφένδαμο -
τουρκ.
κελεμπέκ - οξιά,
τριανταφυλλιά
, μαόνι , καρυδιά
ή κυπαρίσσι
Το καπάκι
γίνεται από
ξύλο λευκό , συνήθως
πεύκο ή έλατο
χωρίς ρόζους
ή άλλα
ελαττώματα .
Το
χέρι δεν γίνεται
πάντα από
μονοκόμματο
φλαμούρι αλλά
από κομμάτια
φλαμουριού
και πιπεριά - ή
άλλο μαλακό ξύλο
- κολλημένα.
Early Medieval painting showing an Arab and European musician playing an oud
Ούτι ή όπως κάποιοι άλλοι το προφέρουν Γιου Τι Αϊ, μικρό, τρισύλλαβο, εύηχο με πολλούς συνειρμούς στην παράδοση τον πολιτισμό και την ιστορία. Έχοντας δανειστεί την ονομασία αυτή του ΟΥΤΙ,
θέλουμε να αναφέρουμε με λίγα λόγια την προέλευση του μουσικού αυτού
οργάνου, τιμώντας έτσι, την ιστορία και τη παράδοση του.
Arab Musician
Το ΟΥΤΙείναι ένα
όργανο με το οποίο μπορεί να εκφράσει κάποιος τον εσωτερικό του κόσμο
παίζοντας μελωδικές γραμμές που αφορούν την παράδοση αλλά και την
νεότερη μουσική θεματολογία.
Oud Maker by Ghazi Toutounji Υπάρχει μία εκδοχή ότι το
όργανο πήρε την ονομασία αυτή από το όνομα ενός πολύ επιφανούς μουσικού
της περσικής βασιλικής αυλής κατά τη δυναστεία των Σασανιδών, τον Baarbad. Κατά μία άλλη εκδοχή το όργανο πήρε το όνομα του από τηνΑρχαία Ελληνική Βάρβιτο,η οποία ταξίδεψε και εγκαταστάθηκε στηνΠερσίακαι τη λεκάνη της Μεσοποταμίας από την εποχή του Μ. Αλέξανδρου,τουςΕλληνιστικούςχρόνους και την περίοδο της κυριαρχίας του κράτους των Σελευκιδών. Majd Kayali. oud palyer Αν και υπάρχουν λίγες
πληροφορίες για την παρουσία και το ρόλο του κατά την ύστερη βυζαντινή
περίοδο στα πράγματα της λαϊκής μουσικής του Βυζαντίου, κατά την
περίοδο της Οθωμανικής επικυριαρχίας συνδέθηκε στενά και οργανικά και
είχε ζωτικό ρόλο στο μουσικό γίγνεσθαι του χώρου που συχνά αποκαλούμε
καθ’ ημάς Ανατολή και ιδιαίτερα με τη μουσική ζωή και δημιουργία του
Ελληνισμού που ζούσε σε αυτή, κυρίως των μεγάλων αστικών κέντρων και
ιδιαίτερα της Κωνσταντινούπολης.
Egyptian oud Ωστόσο ξέρουμε ότι η ιστορία του αιγυπτιακό ΟΥΤΙ άρχισε πριν3500 χρόνια, δηλαδή στην εποχή των Φαραώ. Από τότε έως σήμερα, παρέμεινε ο βασιλιάς των οργάνων για τους Άραβες. Λέγετε, ότι οι Άραβες πήρανε το τρόπο παιξίματος αυτού του οργάνου από τους Πέρσες.
Van Rainy Hecht-Nielsen (1974)-The Oud Player
Αυτό λοιπόν το όργανο αργότερα ονομάσθηκε από τους Άραβες al oud
που σημαίνει στα αραβικάψηλόξύλο, από εκεί έχει πάρει τη τελική του
ονομασία. Η αρχική του μορφή σίγουρα δεν ήταν αυτή που έχει σήμερα. Από τον 9ο αιώνα συστηματοποιήθηκε πάνω στο ΟΥΤΙ
πρακτικά και θεωρητικά η μουσική παράδοση της μεσογείου.
Inspiration of Medieval Literature & Language: Chansons de Geste,
“Minstrels Playing Oud & Rabab” (illum. ms, “Cantigas de Santa
Maria,” 13th century) Τον μεσαίωνα
οι σταυροφόροι μεταφέρανε το όργανο από τους Αγίους Τόπους στην Ευρώπη
όπου έγινε to αναγεννησιακό λαούτο ή Λαγούτο και στην μικρά Ασία όπου παρέμεινε όπως ήταν μέχρι και σήμερα.
Το ΟΥΤΙ είναι ένα από τα λίγα όργανα στην ανατολή και για τους Άραβες το μοναδικό που έπαιξε και διαμόρφωσε τις μουσικές κλίμακες που λέγονται μακάμ.
Σήμερα το ΟΥΤΙ είναι διαδομένο σε όλο σχεδόν τον κόσμο. Από τον 9ο αιώνα συστηματοποιήθηκε πάνω στο ΟΥΤΙ πρακτικά και θεωρητικά η μουσική παράδοση της Μεσογείου. Στη σημερινή του μορφή διαθέτει 6 χορδές και είναι άταστο. Αποτελείται από
τέσσερα βασικά μέρη. Το σκάφος, το καπάκι, το μανίκι και την ταστιέρα.
Πάνω στο καπάκι βρίσκεται ο καβαλάρης και στην κορυφή της ταστιέρας
βρίσκεται ο καραβόλας. Έχει τέσσερις εντέρινες χορδές και παίζεται με
πένα. Το σημείο αυτό όμως είναι κύριο χαρακτηριστικό του οργάνου γιατί
δίνει την δυνατότητα να παίξει κάποιος την ιδιαιτερότητα των διαστημάτων
που έχουν οι παραδοσιακές κλίμακες αλλά και να δημιουργήσει το
προσωπικό του ηχόχρωμα.
Persian oud Το περσικό όργανο που οι Πέρσες το έλεγαν Μπαρπάτ (ούτι) έμοιαζε με το αιγυπτιακό ούτι που έπαιζαν στην εποχή των Φαραώ πριν 3.500 χρόνια. Οι Άραβες πήραν τον τρόπο παιξίματος αυτού του οργάνου από τους Πέρσες. Αυτό το όργανο αργότερα ονομάστηκε από τους Άραβες al oud που σημαίνει στα αραβικά ξύλο και συγκεκριμένα ψηλό ξύλο. Από εκεί έχει πάρει το ούτι την τελική του ονομασία. Πηγή/http://www.uti.gr/doc_gre/uti_name.htm
Ιστορία
Άραβες μουσικοί, 1915
Η αρχική του μορφή σίγουρα δεν ήταν αυτή που έχει σήμερα, κάτι που φαίνεται και σε παλαιότερα χαρακτικά. Τα έγχορδα όργανα, όπως το ούτι ή το βιολί δεν τα γνώριζαν οι Άραβες.
Τα έμαθαν από τους Βυζαντινούς, τους Πέρσες και τους Ρωμαίους μετά την εξάπλωση του Ισλάμ.
Ο πρώτος Άραβας μουσικός που άρχισε να παίζει ούτι ήταν ο Eben Sareeg
και μετά άρχισαν να το χρησιμοποιούν και άλλοι.
Οι πιο φημισμένοι
οργανοπαίκτες στην ιστορία του ούτι είναι οι Eshack Almusely, ο Ebraheem
Almahdy και ο Zaryab.
Το ούτι είναι ο βασιλιάς των οργάνων για τους
Άραβες, σε βαθμό τέτοιο που, παλαιοτέρα, ένας σύνθετης για να γράψει ένα
τραγούδι, στηριζόταν αποκλειστικά σε αυτό.
"Η Μουσική είναι
ένα ηθικό δίκαιο. Δίνει ψυχή στο σύμπαν, φτερά στο νου, πτήση
στη φαντασία και γοητεία και ευθυμία στη ζωή και τα πάντα"
(Σωκράτης)
Music, the harmony of life: paintings by Raff BoyadjianΝίκος Γκάτσος - Ἀμοργός (απόσπασμα)Kαληνύχτα λοιπόν βλέπω σωρούς πεφτάστερα να σας λικνίζουν τα όνειρα μα εγώ κρατώ στα δάχτυλά μου τη μουσική για μια καλύτερη μέρα.
Αrt of Boris Indrikov
William Shakespeare«Ο άνθρωπος που δεν έχει τη μουσική μέσα του, που δεν συγκινείται από τη γλυκιά μελωδία των ήχων, είναι ικανός για προδοσίες, κακές πράξεις, καταστροφές».
allegory-of-music-francois-bouche
ΕΝΑΣ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΤΑΜΙΑ-Γ.Σεφέρης(απόσπασμα)
Δε θέλω τίποτε άλλο παρά να μιλήσω απλά, να μου δοθεί
ετούτη η χάρη.
Γιατί και το τραγούδι το φορτώσαμε με τόσεςμουσικές που σιγά-σιγά,βουλιάζει
και την τέχνη μας τη στολίσαμε τόσο πολύ που φαγώθηκε
από τα μαλάματα το πρόσωπό της
κι είναι καιρός να πούμε τα λιγοστά μας λόγια γιατί η
ψυχή μας αύριο κάνει πανιά. Κάιρο, 20 lουνίου '42
paintings, by Raff Boyadjian
Στοχασμοί, Oscar Wilde Κι ότι είναι αληθινό για τη μουσική ειν' αληθινό και για όλες τις τέχνες. Η ομορφιά έχει τόσες σημασίες όσες διαθέσεις έχει η ψυχή. Είναι το σύμβολο των συμβόλων. Η ομορφιά φανερώνει το καθετί, γιατί δεν εκφράζει τίποτε. Όταν μας φανερώνει τον εαυτό της, μας δείχνει όλον τον φλογόθωρο κόσμο.Mέσα στη Μουσική-Γιώργος Σαραντάρης.
(Χαλίλ Γκιμπράν, Η φωνή του δασκάλου) "Θεϊκή μουσική Κόρη της ψυχής του Έρωτα Δοχείο της πίκρας και της Αγάπης... Καρπέ της θλίψης Ανθί της ευτυχίας, Μπουμπούκι της χαράς... Ω μουσική! Εσύ μας δίδαξες να βλέπουμε με τ’ αφτιά μας Και ν’ ακούμε με τις καρδιές μας. Ω μουσική Στα βάθη σου αφήνουμε τις καρδιές Και τις ψυχές μας
Αrt of Boris Indrikov
“Ακούω τη μουσική κι είναι της θάλασσας σκοπός. Της θάλασσας του φθινοπώρου. Γεμάτη από βαθιές νότες και κύματα γοργά. Κάτι σαν αναστεναγμός. Το νόημα σε σονάτα φθινοπώρου.”(Paul Celan)
Δημήτρης Λιαντίνης - "Γκέμμα"(απόσπασμα)
"Της γυναίκας το σώμα είναι το μουσικό όργανο.
Η αρρενωπία του άντρα είναι ο οργανοπαίχτης.
Όσο πιο έμορφη είναι η εικόνα του θηλυκού, να την ειπείς στο μισοφώς
αλάβαστρο, να την ειπείς δέρμα δορκάδας τρελαμένο στα μύρα του άνεμου, να την ειπείς αστέρι της βροχής που στάζει αχτίνες, όσο πιο έμορφη είναι
η όψη του θηλυκού, σώμα και πρόσωπο και νόηση ένα, τόσο πιο σπάνιο και
ακριβό είναι το μουσικό όργανο που ζητά να το παίξει ο καλλιτέχνης του. Βιολί στραντιβάριους είναι της γυναίκας το σώμα.
Λουδοβίκος Μπετόβεν είναι ο βιολιστής του.
Και η πράξη του έρωτα, το μουσικό γινόμενο που ακούγεται,
είναι η Σονάτα Κreutzer.
Η ενάτη σονάτα."
The young man plays the piano, Gustave Caillebotte
Εις την γλυκιά της νύκτας ήσυχη ερημία, ενώ λαμποκοπούν τ’ αστέρια μαγεμένα, τ’ αέρι παίρνει απ’ τους ανθούς την ευωδία και τα νερά κρυφομιλούν ερωτεμένα.
Τότ’ αγκαλιάζω αν αγροικώ την αρμονία όπου τ’ αηδόνια χύνουν, στα κλαριά κρυμμένα, ή κι αν ερωτική μου ψάλλει μελωδία μέσα εις βαρκούλ’ αηδονολάλητη παρθένα.
Κι ευτύχημ’ άλλ’ ο νους μου δεν επιθυμάει παρ’ όλην την ζωήν μου να την ναναρίζει τέτοι’ αρμονία που τα πάθη όλα νικάει.
Εις την ψυχήν η Μουσική φτερά χαρίζει, ώστ’ ημπορεί μακράν του κόσμου να πετάει κι εις ύψη αιθέρι’ από ηδονή να λαχταρίζει
Γυμνό σώμα (Γιάννης Ρίτσος) -απόσπασμα Ὅπου βρίσκεσαι ὑπάρχω.
Τὰ χείλη μου περιτρέχουν τ᾿ ἀφτί σου.
Τόσο μικρὸ καὶ τρυφερὸ πῶς χωράει ὅλη τὴ μουσική;
music girl by Daniel Maclise
Oδυσσέας Ελύτης, Από την ενότητα Οι κλεψύδρες του αγνώστου]
στ’Στον Ανδρέα Εμπειρίκο (απόσπασμα) Νυχτερινό υφαντούργημα
Των κρίνων φλοίσβος που γυμνώνει τ’ αυτιά και διασκορπίζεται
Νιώθω στους ώμους της ζωής το σκίρτημα που βιάζεται ν’ αδράξει το έργο
Νιότη που θέλει άλλη μια ευκαιρία αιωνιότητας
Και στην εύνοια των ανέμων ρίχνει το κεφάλι της
αδιαφορώντας Υπάρχει ένα στήθος που χωράει τα πάντα, μουσική που κυριεύει στόμα που ανοίγει Σ’ άλλο στόμα -κόκκινο παιχνίδι κλαδεμένο απ’ τον ίλιγγο
Ζωγράφος, Βασίλης Βαγιάννης ( Τρελό κορίτσι, του W. B. Yeats, μτφ. Σπ. Ηλιόπουλος) «Εκείνο το τρελό κορίτσι που αυτοσχεδιάζει τη μουσική του, Την ποίησή του, χορεύοντας στην ακροθαλασσιά Με την ψυχή του τώρα διχασμένη Και σκαρφαλώνει, πέφτει, δίχως να ξέρει πού Και κρύβεται σ`ενός ατμόπλοιου τ`αμπάρι Με γόνατο σπασμένο, η κόρη αυτή, δηλώνω εγώ, Είναι κάτι ωραίο και υψηλό, κάτι Ηρωικά χαμένο που ηρωικά έχει βρεθεί. Δεν έχει σημασία ποιά συμφορά τη βρήκε~ Την τύλιξε μια μουσική απελπισμένη Και τυλιγμένη, τυλιγμένη μες στο θρίαμβό της Εκεί που στοίβαζαν δεμάτια και καλάθια Έβγαλε μια φωνή παράξενη, τραγουδιστή: «Ω θάλασσα που θάλασσα ποθείς, θάλασσα πεινασμένη». «Η μουσική στην ποίηση του Τάσου Λειβαδίτη»Κάποτε τα βράδια, ιδιαίτερα όταν βρέχει, ο νούς μου
ταξιδεύει – πιο συχνά στα παιδικά μου χρόνια. Και τότε ξεπροβάλλει ο
καθηγητής του βιολιού. Φορούσε μια ξεθωριασμένη ρεντικότα και μια
περούκα μαδημένη – γελούσαμε μαζί του. Αλλά όταν μετά το μάθημα έμπαινε η
μητέρα στην κάμαρα (για χάρη της ίσως) έπαιζε κάτι διαφορετικό - μια
μελωδία ήρεμη και σοβαρή που μας έκανε να σοβαρευόμαστε κι εμείς άξαφνα,
σα να μαντεύαμε αόριστα ότιστο βάθος η μουσική
δεν είναι πάθος η
όνειρο, νοσταλγία ή ρεμβασμός
αλλά μια άλλη δικαιοσύνη.
Женские образы,художник Andrius Kovelinas (Τάσος Λειβαδίτης.) Πίναμε όλη νύχτα, "ακούς αυτήν τηνυπέροχη μουσική;", τον ρώτησα, "δεν είναι μουσική", μου λέει. "Εγώ καταστρέφω τη ζωή μου.""Περιμένοντας τὸ βράδυ Δὲν ξέρω πῶς, δὲν ξέρω ποῦ, δὲν ξέρω πότε, ὅμως τὰ βραδιὰ κάποιος κλαίει πίσω ἀπὸ τὴν πόρτα κι ἡ μουσικὴ εἶναι φίλη μας– Ζήσαμε με χαμένα όνειρα. Και σκοτωμένη μουσική. Το τραγούδι είναι το τέλος. Αφού όλα άρχισαν μες στη σιωπή.
(Τάσος Λειβαδίτης.)"κάποτε θα αποδίδουμε δικαιοσύνη με ένα αστρο ή ενα γιασεμί... σαν ένα τραγούδι που καθώς βρέχει παίρνει το μέρος των φτωχών..." Ίνα πληρωθή το ρηθέν… Και κάθε τόσο απ’ το μεγάλο ρολόι του τοίχου ακούγονταν οι θλιβεροί ήχοι των επιζώντων / στο ίδιο σπίτι μέναμε πολλοί: / ο γέρος με το φλάουτο / ένας τρελός χωρίς ηλικία / ένα φάντασμα απ’ την Οδησσό / εγώ με τα χειρόγραφά μου εγκαταλελειμμένα στον ουρανό'' (“Ιστορική σύγχυση')-Τάσος Λειβαδίτης “θα τα πεις όλα' φώναξε κάποιος κι άρχισα να τους διηγούμαι για τη μητέρα μου: το καλοκαίρι τα βράδια τραγουδούσε την “Παλόμα' μπρος στ’ ανοιχτό παράθυρο, ο παππούς τη συνόδευε με την κιθάρα, το φεγγάρι τους φώτιζε σα νά ‘ταν αιώνιοι'
Works Mark Keller Art
(“Ο μουσικός)Τάσος Λειβαδίτης
Συχνά τη νύχτα, χωρίς να το καταλάβω, έφτανα σε μια άλλη πόλη, δεν υπήρχε παρά μόνο ένας γέρος, που ονειρευόταν κάποτε να γίνει μουσικός, και τώρα καθόταν μισόγυμνος μες στη βροχή – με το σακάκι του είχε σκεπάσει πάνω στα γόνατά του ένα παλιό, φανταστικό βιολί, “το ακούς;' μου λέει, “ναι, του λέω, πάντα το άκουγα', ενώ στο βάθος του δρόμου το άγαλμα διηγόταν στα πουλιά το αληθινό ταξίδι'
Works Mark Keller Art
(“Ο μουσικός με το φαρδύ καπέλο')-Τάσος Λειβαδίτης
“Κι αυτό το τραίνο που ήρθε από μια μακρινή πόλη, σταμάτησε στον
έρημο σταθμό / δεν κατέβηκε κανείς παρά μόνο κάποιοςμουσικός μ’ ένα
φαρδύ ανεμοδαρμένο καπέλο / άνοιξε τη θήκη του βιολιού κι άρχισε να
παίζει μια παράξενη μουσική/ σα νά ‘θελε να μάς πείσει ότι όλα είναι
δυνατά κι ότι δεν τελειώνει πουθενά ο κόσμος'
Art , Марк Келлер (Mark Keller) Περιπλανήσεις- (Τάσος Λειβαδίτης) '' άλλοτε περπατώντας τη νύχτα ολομόναχος άκουσα ένα πιάνο να παίζει / κι οι θλιμμένες νότες του ήταν σα νά ‘ρχονταν απ’ το βάθος ενός ονείρου / ή μιας άλλης ζωής / πού πήγαινα; τί γύρευα; Θα ξαναγυρίσουμε ποτέ;''
Έξαλλου δε ζητήσαμε τη νίκη... μονάχα λίγη μουσική...(Τάσος Λειβαδίτης).
_resize.jpg)
Έχει τέσσερις εντέρινες χορδές και παίζεται με
πένα. Το σημείο αυτό όμως είναι κύριο χαρακτηριστικό του οργάνου γιατί
δίνει την δυνατότητα να παίξει κάποιος την ιδιαιτερότητα των διαστημάτων
που έχουν οι παραδοσιακές κλίμακες αλλά και να δημιουργήσει το
προσωπικό του ηχόχρωμα.
